Objelerin metodları ve "this" kelimesi.

Metod Örnekleri

Başlangıç olarak kullanici merhaba desin:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  yas: 30
};

kullanici.selamVer = function() {
  alert("Merhaba");
};

kullanici.selamVer(); // Merhaba

Burada Fonksiyon ifadesi ile fonksiyon yaratıldı ve kullanici.selamVer özelliğine atandı.

Ardından bu metod çağırıldı ve kullanıcı selam verdi.

Bir objenin özelliği olan fonksiyona metod denir.

Öyleyse kullanici objesinin selamVer metodu bulunmaktadır.

Tabii ki metodları önceden tanımlanmış fonksiyonlarla da oluşturabilirsiniz. Örneğin:

let kullanici = {
  // ...
};

// önce tanımla
function selamVer() {
  alert("Merhaba!");
};

// Sonra bunu metod olarak objeye ekle
kullanici.selamVer = selamVer;

kullanici.selamVer(); // Merhaba!

Metod Kısayolu

Metodları yaratmak için daha kolay bir kullanım mevcuttur:

// aşağıdaki objeler aynı işleri yapar.

let kullanici = {
  selamVer: function() {
    alert("Merhaba");
  }
};

// kısa yolu daha güzel görünüyor değil mi?
let kullanici = {
  selamVer() { // "selamVer: function()" ile aynı
    alert("Merhaba");
  }
};

Yukarıda da gösterildiği gibi "function" pas geçilerek sadece selamVer() yazılabilir.

Doğrusunu söylemek gerekirse iki fonksiyonda birbiri ile aynı. Altta yatan farklılık ise kalıtım ile alakalı ki bu da şimdilik bir sorun teşkil etmiyor. Çoğu durumda kısa yazım tercih edilmektedir.

Metodlarda this kullanımı

Obje metodlarının objelerde bulunan diğer bilgilere ulaşması çok büyük bir gerekliliktir. Örneğin kullanici.selamVer() kullanici ismine ihtiyaç duyar.

Objeye ulaşabilmek içim metod this kelimesine ihtiyaç duyar.

“noktadan önce” yazılan this o objeye referans verir. Örneğin:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  yas: 30,

  selamVer() {
    alert(this.isim);
  }

};

kullanici.selamVer(); // İhsan

Yukarıda kullanici.selamVer() fonksiyonu çalıştırılırken this kullanici olacaktır.

Teknik olarak this olmadan da objenin özelliklerine erişmek mümkündür. Bu dıştaki değişkene referans vererek yapılabilir:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  yas: 30,

  selamVer() {
    alert(kullanici.isim); // "this" yerine "kullanici" kullanılmıştır.
  }

};

… Fakat böyle bir koda güvenilmez. Diyelim ki kullanici objesini kopyaladınız ve yonetici = kullanici yaptınız. Sonra kullanici objesinin üzerine yazdınız bu durumda yanlış objeye erişmiş olacaksınız. Bir örnekle açıklamak gerekirse:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  yas: 30,

  selamVer() {
    alert( kullanici.isim ); // hataya neden olur
  }

};


let yonetici = kullanici;
kullanici = null;

yonetici.selamVer(); // `selamVer()` içerisinde `kullanici` kullanıldığından dolayı hata verecektir.

Eğer kullanici.isim yerine this.isim yazmış olsaydınız kod çalışacaktı.

“this” bağımsız bir şekilde kullanılabilir.

Diğer dillerden farklı olarak “this” kelimesi yer gözetmeksizin kullanılabilir. Her fonksiyonun içinde kullanılabilir.

Aşağıdaki kodda bir yazım hatası yoktur:

function selamVer() {
  alert( this.isim );
}

this’in değeri çalışma anında değerlendirilir. Her şey olabilir.

Örneğin this farklı objelerden çağırıldıklarında değerler alabilirler:

let kullanici = { isim: "İhsan" };
let yonetici = { isim: "Macide" };

function selamVer() {
  alert( this.isim );
}

// aynı fonksiyonu iki farklı objeye atandı.
kullanici.f = selamVer;
yonetici.f = selamVer;

// iki fonksiyon da farklı `this` e sahip.
// "noktadan" önceki "this" objeye referans verir.
kullanici.f(); // İhsan  (this == kullanici)
yonetici.f(); // Yonetici  (this == yonetici)

yonetici['f'](); // Köşeli parantez veya noktalı yazım farketmez, her ikisi de çalışır.

function selamVer() {
  alert(this);
}

selamVer(); // tanımsız

Dahili Özellikler: Referans Tipleri

Girift metod çağrıları this kelimesini kaybedebilir, örneğin:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  selamVer() { alert(this.isim); },
  yolcuEt() { alert("Güle Güle"); }
};

kullanici.selamVer(); // Basit metod beklendiği gibi çalışır

// Şimdi isme göre selamVersin veya yolcuEt'sin.
(kullanici.isim == "İhsan" ? kullanici.selamVer : kullanici.yolcuEt)(); // Hata!

Son satırda kullanıcı ismine göre kullanici.selamVer veya kullanici.yolcuEt cagrilir. kullanici.selamVer () ile çağrıldığında çalışmaz.

Bunun nedeni çağrı içerisinde this’in undefined olmasıdır.

Aşağıdaki çalışır:

kullanici.selamVer();

Aşağıdaki kod metodu çalıştırmaz:

(kullanici.isim == "İhsan" ? kullanici.selamVer : kullanici.yolcuEt)(); // Hata!

Neden? Eğer bunun derinliklerine inmek isterseniz öncelikle bakmanız gereken yer obj.method() çağrısı olmalıdır.

Peki bu obj.method() cümlesi ne yapar:

1. '.' özelliği alır
2. () bu özelliği çalıştırır.

Peki this ilk bölümden ikincisine nasıl geçer?

Eğer bu olayı iki farklı satırda gösterecek olursak, this bu durumda kaybolacaktır:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  selamVer() { alert(this.isim); }
}

// metodu alma ve çağırma iki satırda gösterilecek olursa
let selamVer = kullanici.selamVer;
selamVer(); // hata!, tanımsız

Burada selamVer = kullanici.selamVer fonksiyonu değişkene atar, sonra son satırdaki yapılan ise tamamen ilkinden farklıdı. Bundan dolayı this bulunmamaktadır.

kullanici.selamVer() çağrısının çalışabilmesi için bir çözüm bulunmaktadır. '.' fonksiyon değil [Referans Tipi] döndürmektedir.(https://tc39.github.io/ecma262/#sec-reference-specification-type)

Referans Tipi “şartname tipidi”. Doğrudan kullanılamaz, dil kendince kullanabilir bu tipleri.

Referans Tipi üç değerin birleşmesi ile oluşur (base, name, strict):

• base objedir.
• name özelliktir.
• strict eğer use strict kullanılmışsa true olur.

kullanici.selamVer erişimi fonksiyon değil Referans Tipi döndürür. Sıkı mod kullanıldığında kullanici.selamVer aşağıdaki gibi döner:

// Referans Tipi değeri
(kullanici, "selamVer", true)

Referans Tipinde () çağrıldığında obje ve onun metodu hakkında tüm bilgileri alınır ve this (bizim durumumuzda kullanici ) belirlenir.

Atama gibi işlemler selamVer = kullanici.selamVer referans tipini tamamen iptal eder, kullanici.selamVer(fonksiyon) değerini alır ve bunu paslar. Bu şekilde de this tanımsız kalır.

Bundan dolayı this in çalışabilmesi için metodun doğrudan obj.metod() şeklinde veya obj[metod]() şeklinde çalıştırılması gerekmektedir.

Ok fonksiyonlarında “this” bulunmamaktadır.

Ok fonksiyonları özeldir: Kendilerinin this’i bulunmaz. Eğer yine de this kullanırsanız ok fonksiyonu dışındaki bölümü this olarak alır.

Örneğin aşağıdaki ok() dışarıda bulunan kullanici.selamVer() metodunu kullanmaktadır:

let kullanici = {
  isim: "İhsan",
  selamVer() {
    let ok = () => alert(this.isim);
    ok();
  }
};

kullanici.selamVer(); // İhsan

Bu ok fonksiyonlarının bir özelliğidir. Ayrı bir this kullanmak yerine her zaman bir üstteki bölümden this i alması baya kullanışlıdır. Ok fonksiyonları bölümü içerisinde bu konu derinlemesine incelenecektir.

Özet

• Objeler içerisinde saklanan fonksiyonlara “metod” denir.
• Metodlar objelerin obje.biseylerYap() seklinde çalışabilmesini sağlar.
• Metodlar objelere this şekline referans verebilir.

this’in değeri çalışma zamanında tanımlanır.

• Fonksiyon tanımlanırken this kullanabilir, fakat this bu metod çalışmadığı müddetçe bir anlam ifade etmez.
• O fonksiyon objeler arasında kopyalanabilir.
• Fonksiyon metod yazım şekliyle çağırıldığında obje.metod(), this’in değeri bu çağrı boyunca obje’dir.

Ok fonksiyonlarında this bulunmamaktadır. Eğer bu fonksiyonlar içerisinde this çağırılırsa bunun değeri dışarıdan alınır.