Çoğu zaman aynı bir sıra ile tekrar yapma ihtiyacı duyulabilirsiniz.
Örneğin bir listede bulunan ürünlerin sıra ile çıktısını almak. Veya aynı kodu 1-10’a kadar olan sayılar için çalıştırmak.
Döngü aynı kod parçacığının birden fazla defa çalıştırılmasına denir.
“while” döngüsü
while
döngüsü aşağıdaki gibi bir yazıma sahiptir:
while (koşul) {
// kod
// veya döngünün gövdesi
}
koşul
doğru
iken(while), döngü gövdesinde
bulunan kod çalıştırılır.
Örneğin, aşağıdaki kod i < 3
iken
çalışır.
let i = 0;
while (i < 3) { // önce 0, sonra 1, sonra 2
alert( i );
i++;
}
Döngünün gövdesinde bulunan kodun her çalışmasına tekerrür(iteration) denir. Yukarıdaki örnekte gövde 3 defa tekerrür etmiştir.
Eğer i++
gibi bir kod olmasaydı, teoride kod sonsuza kadar devam ederdi. Pratikte ise tarayıcınız bu kodun uzun süre çalışmasını engeller, sunucu tabanlı JavaScript yazdığınızda ise bu işlem durdurulur.
Sadece karşılaştırma değil, bir ifade veya değişken koşul olabilir. While
döngüsü tarafından alınan tüm ifadeler boolean’a dönüştürülür.
Örneğin, while(i != 0 )
while(i)
'de olabilir.
let i = 3;
while (i) { // i 0 olduğunda koşul `yanlış` olur ve döngü biter.
alert( i );
i--;
}
Eğer döngü gövdesi tek satır ise süslü parantezi yazmayabilirsiniz. {..}
:
let i = 3;
while (i) alert(i--);
“do…while” döngüsü
do..while
döngüsü kullanarak koşul kontrolünü sonda yapmak mümkündür.
do {
// döngü gövdesi
} while (condition);
Döngü önce gövdeyi çalıştırır, sonra koşul kontrolü yapar ve eğer doğruysa tekrar döngü gövdesini çalıştırır.
Örneğin:
let i = 0;
do {
alert( i );
i++;
} while (i < 3);
Bu şekilde döngü yazımı çok nadir olarak kullanılır. Kullanılmasının en önemli amacı en azından bir defa ne olursa olsun gövdenin çalıştırılma istenmesidir. Genelde while(..){}
şekli tercih edilir.
“for” döngüsü
for
döngüsü en fazla kullanılan döngüdür.
Aşağıdaki şekilde kullanıma sahiptir:
for (başla; koşul; adım) {
// ... döngü gövdesi ...
}
Örnekler üzerinden incenecek olursa. Aşağıdaki döngü alert(i)
yi i
0
dan 3
olana kadar çalıştırır.(3 dahil değil)
for (let i = 0; i < 3; i++) { // shows 0, then 1, then 2
alert(i);
}
Bölüm bölüm inceleyecek olursak
bölüm | ||
---|---|---|
başla | i = 0 |
Döngüye girildiğinde çalışır. |
koşul | i < 3 |
Her tekerrürden önce çalışır, eğer yanlış ise döngü durur. |
adım | i++ |
Gövdenin tekerrür etmesinden sonra fakat koşuldan önce çalışır |
gövde | alert(i) |
koşul doğru olduğu sürece durmadan çalışır |
Genel döngü algoritması aşağıdaki gibidir:
Çalışmaya başlar
→ (if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır.)
→ (if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır.)
→ (if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır.)
→ ...
Eğer döngüleri yeni görüyorsanız, belki geri dönüp bu olanları sırasıyla kağıda yazarak takip ederseniz sizin için daha iyi olacaktır.
Yukarıdaki kodda tam olarak ne oluyor peki:
// for (let i = 0; i < 3; i++) alert(i)
// Çalışmaya başla
let i = 0
// if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır
if (i < 3) { alert(i); i++ }
// if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır
if (i < 3) { alert(i); i++ }
// if koşul → gövdeyi çalıştır ve adımı çalıştır
if (i < 3) { alert(i); i++ }
// ...bitir, çünkü şimdi i=3
Sayaç değişkeni olan i
döngüye girdiğinde oluşturulur. Buna “satır arası” değişken tanımlama denir. Bu değişken sadece döngü içerisinde kullanılabilir.
for (let i = 0; i < 3; i++) {
alert(i); // 0, 1, 2
}
alert(i); // hata! böyle bir değişken bulunamadı.
Değişken tanımlamak yerine var olan da kullanılabilir:
let i = 0;
for (i = 0; i < 3; i++) { // var olan değişkeni kullan
alert(i); // 0, 1, 2
}
alert(i); // 3, görünür halde çünkü değişken döngünün dışında tanımlandı.
Bazı bölümlerin pas geçilmesi
for
döngüsünün her bölümü pas geçilebilir.
Örneğin başlangıç
bölümüne ihtiyaç yoksa pas geçilebilir.
Örneğin:
let i = 0; // i'yi tanımlanıp 0 değeri atandı
for (; i < 3; i++) { // "başlangıç"'a ihtiyaç yok
alert( i ); // 0, 1, 2
}
basamak
bilgisini silmek de mümkün:
let i = 0;
for (; i < 3;) {
alert( i++ );
}
Döngü while(i<3)
ile aynı oldu.
Aslında her şeyi silebiliriz:
for (;;) {
// sonsuz döngü
}
Dikkat ederseniz for
döngüsü yazarken noktalı virgüller ;
yazılmalıdır, aksi halde yazım hatası verir.
Döngüyü kırma
Normalde döngüler koşul yanlış
olduğunda biter.
Fakat bazı durumlarda bu döngü kırılabilir
( break ).
Örneğin, kullanıcıdan bir dizi sayı girmesini istediniz eğer boş bir değer girerse döngüyü kırabilirsiniz.
let toplam = 0;
while (true) {
let deger = +prompt("Bir sayı giriniz", '');
if (!deger) break; // (*)
toplam += deger;
}
alert( 'Toplam: ' + toplam );
break
talimatı (*)
satırında görüldüğü üzere. Eğer kullanıcı boş değer girerse doğrudan döngü durur ve döngüden sonraki ilk satıra atlar. Yani alert
çalışır.
“Sonsuz döngü” + break
birlikte kullanıldığında başlangıçta koşul kontrol edilmese de olur ama döngü gövdesinde veya sonunda kontrol edilmesi gerekir denen döngüler için güzel bir birliktelik oluşturur. Bu döngü içerisinde birçok defa koşul kullanılarak döngü kırılabilir.
Bir sonraki tekerrüre geçme
continue
, break
in daha hafif versiyonudur. Döngüyü tamamen kırmaz da zorla bir sonraki tekerrüre geçer(tabi koşul sağlanıyorsa)
O anda tekrar eden değer ile işimiz bitti ve bir sonraki tekrar geçmek istendiğinde continue
kullanılır.
for (let i = 0; i < 10; i++) {
// Eğer 2'ye bölünebiliyorsa bir sonraki adıma atlar.
if (i % 2 == 0) continue;
alert(i); // ekranda 1, 3, 5, 7, 9 değerleri gösterilir.
}
i
nin çift değerleri için döngü gövdesi durdurulur, sonraki adıma geçilir. Bundan dolayı alert
sadece tek değerler için çalışır.
continue
talimatı döngü sayısının azalmasına yardımcı olur.Tek değerler gösteren döngü aşağıdaki gibi de yazılabilir:
for (let i = 0; i < 10; i++) {
if (i % 2) {
alert( i );
}
}
Teknik açısından birbiri ile aynıdırlar. Her zaman continue
bloğunun yerine if
kullanabiliriz.
Tabi bunun yan etkisi döngü gövdesi içinde bir tane daha if
kullanarak okunabilirliği düşürmektir.
break/continute
talimatları '?'
ile kullanılamazlar
Örneğin:
if (i > 5) {
alert(i);
} else {
continue;
}
Yukarıdaki döngü ?
ile yazılacak olursa:
(i > 5) ? alert(i) : continue; // `continue` burada kullanılamaz!!!
… sonrasında çalışmayı durdurur. Böyle kodlar yazım hatası verir.
Bu da '?'
işaretini if
yerine kullanmamak için ayrı bir neden.
break/continue için etiket tanımlanması ( Label )
Bazen birden fazla döngü içinden tek bir break ile çıkılma ihtiyacı duyulabilir.
Örneğin aşağıdaki kodda döngü i
ve j
kordinatlarını ekranda gösterir:
for (let i = 0; i < 3; i++) {
for (let j = 0; j < 3; j++) {
let deger = prompt(`Kordinattaki değer (${i},${j})`, '');
// Burada döngüden çıkmak istersem ne yapmalıyım?
}
}
alert('Bitti!');
Eğer kullanıcı iptale basarsa döngü iptal edilmelidir.
Normalde içerideki döngü için deger
'e değer atadıktan sonra duruma göre içteki döngü kırılabilir. Fakat bu yeterli değildir. Bu gibi durumlarda Labels
veya etiket
ile sorun çözülebilir.
etiket döngüden önce bir kolon ile döngüyü tanımlamak için kullanılır.
etiketAdi: for (...) {
...
}
break <etiketAdi>
cümlesi bu etiketin olduğu yeri kırar.
Aşağıdaki gibi:
ust_dongu: for (let i = 0; i < 3; i++) {
for (let j = 0; j < 3; j++) {
let giris = prompt(`Kordinattaki değer (${i},${j})`, '');
// Eğer iptal edildi veya boş bir değer girildiyse dışarıdaki döngüyü de kır.
if (!giris) break ust_dongu; // (*)
// değer ile bir şeyler yap.
}
}
alert('Bitti!');
Yukarıdaki kodda break ust_dongu
adımına gelirse üste doğru ust_dongu
aranır ve bulunduğu yerde kırılır.
Böylece kontrol doğrudan (*)
, alert('Bitti!')
ye geçer.
Etiketi başka bir satıra geçirmekte mümkündür.
ust_dongu:
for (let i = 0; i < 3; i++) { ... }
continue
talimatı da etiket ile kullanılabilir. Bu durumda etiketin yazılı olduğu yere atlar.
Etiketler ile kodun herhangi bir yerine atlamak mümkün değildir.
Örneğin aşağıdaki kod çalışmaz.
break etiket; // etikete atlar değil mi?.
etiket: for (...)
break/continue
sadece döngünün içerisinde çalışabilir, ve doğal olarak etiketler de üst tarafa yazılmalıdırlar.
Özet
Bu konuda 3 farklı döngü işlendi:
while
– Her tekerrürden önce koşul kontrol edilirdo..while
– Koşul tekerrürden sonra kontrol edilir.for (;;)
– Her tekerrürden önce koşul kontrol edilir. Farklı seçenekler mevcuttur.
Sonsuz döngü yapmak için genelde while(true)
kullanılır. Böyle döngüler de diğerleri gibi break
talimatıyla kırılabilir.
Eğer o anki tekerrür ile işimiz bitti ve bir sonrakine geçmek istiyorsanız continue
kullanmanız lazım.
break/continue
ile döngüden önce yazılan etikete
atlamak veya üst döngüyü kırmak mümkündür.