Yapıcı, "new" operatörü

Yapıcı fonksiyon

Yapıcı fonksiyonlar(Constructor) teknik olarak normal fonksiyonlardır. Tabi bazı farklılıkları vardır:

1. Büyük harfle başlayarak adlandırılırlar.
2. Sadece "new" operatörü kullanıldığında çalışırlar.

Örneğin:

function Kullanici(isim) {
  this.isim = isim;
  this.yoneticiMi = false;
}

let kullanici = new Kullanici("İhsan");

alert(kullanici.isim); // İhsan
alert(kullanici.yoneticiMi); // false

Fonksiyon new Kullanici(...) şeklinde çalıştığında, aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Yeni bir obje yaratılır ve this bu obje olur.
2. Fonksiyon gövdesi çalışır. Genelde this modifiye edilir ve yeni özellikler eklenir.
3. this değeri dönderilir.

Diğer bir deyişle, new Kullanici(...) şöyle yapar:

function Kullanici(isim) {
  // this = {};  (üstü kapalı)

  // bu objeye yeni özellikler ekle
  this.isim = isim;
  this.yoneticiMi = false;

  // return this;  (üstü kapalı)
}

Öyleyse `new Kullanici(“İhsan”) objesi aşağıdaki gibidir:

let kullanici = {
  isim: "Jack",
  yoneticiMi: false
};

Eğer başka bir kullanici oluşturmak istiyorsanız, yapmanız gereken new Kullanici("Macide"), new Kullanici("Muzaffer") gibi kullanmaktır. Doğrudan her defasında obje tanımlamaktan daha kısa ve anlaşılması kolaydır.

Yapıcı fonksiyonların amacı – tekrar kullanılabilecek objeleri yaratan kodun uygulanmasıdır.

Dikkat edecek olursanız, herhangi bir fonksiyon yapıcı fonksiyon olarabilir. Her fonksiyon new ile çalıştırılabilir, ve yukarda anlatılan algoritmaya göre çalışır. “Yapıcı fonksiyon isimleri büyük harfle başlamalıdır” aslında genel bir ittifaktır, bunu daha da açıklayıcı yapmak için bu fonksiyonlar new ile çağırılmalıdır.

let kullanici = new function() {
  this.isim = "İhsan";
  this.yonetici = false;

  // diğer karmaşık yapılar
  // mantıklar veya yerel değişkenler
};

Yapıcı modu testi: new.target

Fonksiyon içinde, bu fonksiyon new ile mi yoksa new olmadan mı çağırılmış bu new.target özelliği kullanılarak anlaşılabilir.

Normal çağrılarda bunun içerisi boştur fakat new ile çağrılırsa:

function Kullanici() {
  alert(new.target);
}

// new kullanılmadan:
User(); // new.target undefined döndürür.

// new kullanılarak:
new User(); // function Kullanici { ... } gibi ekrana fonksiyonu yazar

new ve normal sözdiziminin(syntax) aynı çalışmasını sağlar:

function Kullanici(isim) {
  if (!new.target) { // eğer çart yerine getirilmezse
    return new Kullanici(isim); // ...yeni birisi eklenir.
  }

  this.isim = isim;
}

let ihsan = Kullanici("John"); // çağrıyı new Kullanici(isim) fonksiyonuna yönlendirir.
alert(ihsan.isim); // İhsan

Bu yaklaşım bazı kütüphanelerde yazımı daha esnek yapabilmek amacıyla kullanılır. Her yerde kullanılması o kadar da iyi değildir. Çünkü new ne olup bittiği hakkında bilgi vermektedir. new ile yeni bir obje yaratıldığını anlayabiliyorsunuz ki bu da iyi bir şeydir.

Yapıcı metodun return sözcüğü

Genelde yapıcı metodların return sözcüğü yoktur. Amaçları gerekli olan bilgileri this içine yazmaktır ve bu da otomatik olarak sonuçtur.

Fakat return sözcüğü var ise kurallar basittir:

• Eğer return obje ile çağırılırsa this yerine bu obje döndürülür.
• Eğer return ilkel bir obje ile çağırılırsa görmezden gelinir.

Diğer bir deyişle, obje ile return kullanıldığında obje döner, diğer tüm hallerde this döner.

Örneğin aşağıda return edilen obje this yerine dönderilir.

function BuyukKullanici() {

  this.isim = "İhsan";

  return { isim: "Muhsin" };  // <-- obje dönderir
}

alert( new BuyukKullanici().isim );  // Muhsin, objeyi aldık ^^

Şimdi ise boş bir return cümlesi yazalım( eğer ilkel bir tipte kullanılsa bir şey değiştirmez)

function KucukKullanici() {

  this.isim = "İhsan";

  return; // çalışmayı bitirir ve `this`'i döndürür.

}

alert( new KucukKullanici().isim );  // İhsan

Genelde yapıcılar return sözcüğü kullanmazlar. Buarada amaç bütünlüğün sağlanması için geçerli olan özel bir davranıştır.

let kullanici = new Kullanici; // <-- parantez yok
// aynı şey.
let kullanici = new Kullanici();

Yapıcı içerisinde metod

Yapıcı fonksiyon kullanmak objeye mükemmel esneklik sağlar. Yapıcı fonksiyon parametreleri tanımlar ve objenin nasıl yapılacağını, ne konulması gerektiğini belirtir.

Tabiki this'e sadece özelliklerde değil metodlar içerisinde de ekleme yapılabilir.

Örneğin, aşağıdaki new User(isim) verilen isim ile yeni bir obje oluşturur. Bu obje selamVer metoduna sahiptir.

function Kullanici(isim) {
  this.isim = isim;

  this.selamVer = function() {
    alert( "Benim adım: " + this.isim );
  };
}

let ihsan = new Kullanici("ihsan");

ihsan.selamVer(); // Benim adım: İhsan

/*
ihsan = {
   name: "İhsan",
   selamVer: function() { ... }
}
*/

Özet

• Yapıcı fonksiyonlar, veya kısaca yapıcılar, normal fonksiyonlardır. Fakat baş haflerinin büyük olmasıyla ilgili ortak bir kullanım vardır.
• Bu fonksiyonlar sadece new kullanılarak çağırılmalıdır. Böyle çağrılar önce boş bir this yaratır ve buna değerler eklendikten sonra bu this'i geri gönderir.

Yapıcılar ile benzer objeler yapmak mümkündür.

JavaScript kendi içerisindeki objeler için yapıcı fonksiyon desteği verir. Örneğin: Tarihler için Date, setler için Set vs.