Özellik bayrakları ve tanımlayıcılar

Objelerin özellikleri saklayabildiğini biliyorsunuz.

Şimdiye kadar özellik basit “anahtar-değer” ikilisiydi. Fakat objenin özelliği aslında bundan daha karmaşık ve daha farklılaştırılabilir özellikler taşımaktadır.

Özellik Bayrakları

Obje özellikleri değer dışında, 3 özelliğe sahiptir ( bunlara “bayraklar” denir. )

• yazılabilir – eğer true ise değiştirilebilir aksi halde sadece okunabilir.
• sayılabilir – eğer true ise döngü içinde listelenmiştir, aksi halde listelenmemiştir.
• ayarlanabilir – eğer true ise özellik silinebilir ve nitelikler ( attributes ) değiştirilebilir, diğer türlü değiştirilemez.

Bunları henüz görmediniz, genel olarak da zaten pek gösterilmezler. Bir özellik yarattığınızda “normal yolla” bu değerlerin tümü true olarak ayarlanır. Fakat biz bunları istediğimiz zaman değiştirebiliriz.

İlk önce bu bayraklar nasıl alınır buna bakalım:

Object.getOwnPropertyDescriptor metodu bir özellik hakkındaki tüm bilgilerin sorgulanabilmesini sağlar.

Yazımı:

let descriptor = Object.getOwnPropertyDescriptor(obj, propertyName);

obj

Bilgi alınacak obje

propertyName

Özelliğin ismi

Buradan dönen bir değer döner buna “özellik tanımlayıcısı” denir. Bu obje tüm bayrak bilgilerini içerir.

Örneğin:

let user = {
  name: "John"
};

let descriptor = Object.getOwnPropertyDescriptor(user, 'name');

alert( JSON.stringify(descriptor, null, 2 ) );
/* property descriptor:
{
  "value": "John",
  "writable": true,
  "enumerable": true,
  "configurable": true
}
*/

Bayrakları değiştirmek için Object.defineProperty kullanılabilir.

Yazımı:

Object.defineProperty(obj, propertyName, descriptor)

obj, propertyName

Üzerinde çalışılacak obje ve özellik.

descriptor

Uygulanacak özellik tanımlayıcı

Eğer özellik var ise defineProperty bu özelliğin bayraklarını günceller. Diğer türlü, bu özelliği yaratır ve verilen bayrakları ayarlar. Bu durumda eğer bayrak verilmemiş ise false kabul edilir.

Örneğin, aşağıda tüm bayrakları false olarak tanımlanmış bir name özelliğini görmektesiniz.

let user = {};

Object.defineProperty(user, "name", {
  value: "John"
});

let descriptor = Object.getOwnPropertyDescriptor(user, 'name');

alert( JSON.stringify(descriptor, null, 2 ) );
/*
{
  "value": "John",
  "writable": false,
  "enumerable": false,
  "configurable": false
}
 */

Bunu “normal yoll” yaratılmış user.name ile karşılaştırdığınızda tüm bayrakların false olduğunu görebilirsiniz. Eğer bizim istediğimiz bu değilse bunları true yapmakta fayda var.

Şimdi bu bayrakların etkilerini inceleyebiliriz.

Salt Oku

user.name'i sadece okunabilir yapmak için writable bayrağının değiştirilmesi gerekir.

let user = {
  name: "John"
};

Object.defineProperty(user, "name", {
  writable: false
});

user.name = "Pete"; // Error: Salt okunur özelliğe değer atanamaz.

Artık kimse kendi defineProperty metodunu yazmadıkça kullanıcının ismini değiştiremez.

Aynı işlem bir özellik olmadığı durumda:

let user = { };

Object.defineProperty(user, "name", {
  value: "Pete",
  // yeni özellikler için neyin doğru olduğu  özellikle belirtilmelidir.
  enumerable: true,
  configurable: true
});

alert(user.name); // Pete
user.name = "Alice"; // Error

Non-enumerable

Şimdi user'a toString metodu ekleyelim.

Normalde toString objeler için non-enumerable’dır yani for ile objenin özelliklerini dönerken görünmez. Fakat bu özellikği kendiniz eklerseniz for..in içeriisnde görünür. Şu şekilde:

let user = {
  name: "John",
  toString() {
    return this.name;
  }
};

// Varsayılan olarak, var olan özelliklerimiz görünecektir.
for(let key in user) alert(key); // name, toString

Eğer beğenmiyorsanız, enumerable:false'u ayarlayabilirsiniz. Böylece for..in döngüsünün içerisinde normalde olduğu gibi görünmez olur:

let user = {
  name: "John",
  toString() {
    return this.name;
  }
};

Object.defineProperty(user, "toString", {
  enumerable: false
});

// Artık toString görünmeyecektir:
for(let key in user) alert(key); // name

Non-enumerable özellikler de Object.keys'den çıkarılacaktır:

alert(Object.keys(user)); // name

Non-configurable ( Ayarlanamaz )

configurable:false bayrağı bazen varsayılan objeler ve özellikler için standart olarak gelir.

Bir ayarlanamayan özellik silinemez veya defineProperty ile değiştirilemez. Örneğin, MATH.PI hem sadece okunabilir, hem döngü içinde görünmez ( non-enumerable) hem de değiştirilemez:

let descriptor = Object.getOwnPropertyDescriptor(Math, 'PI');

alert( JSON.stringify(descriptor, null, 2 ) );
/*
{
  "value": 3.141592653589793,
  "writable": false,
  "enumerable": false,
  "configurable": false
}
*/

Öyleyse, Math.PI hem değiştirilemez hem de üzerine yazılamaz.

Math.PI = 3; // Hatta

// delete Math.PI 'de çalışmayacaktır.

Bir özelliği değiştirilemez yapmak tek yönlü bir yoldu. Bunu geri çeviremeyiz çünkü defineProperty ayarlanamaz özellikler üzerinde çalışmaz.

Burada user.name tamamen mühürlü bir sabit yapılmaktadır:

let user = { };

Object.defineProperty(user, "name", {
  value: "John",
  writable: false,
  configurable: false
});

// user.name veya bayrağı değiştirilemez.
// hiçbiri çalışmayacaktır:
//   user.name = "Pete"
//   delete user.name
//   defineProperty(user, "name", ...)
Object.defineProperty(user, "name", {writable: true}); // Error

Object.defineProperties

Object.defineProperties(obj, descriptors) metodu birçok metodun tek bir seferde tanımlanmasını sağlar.

Yazımı:

Object.defineProperties(obj, {
  prop1: descriptor1,
  prop2: descriptor2
  // ...
});

Örneğin:

Object.defineProperties(user, {
  name: { value: "John", writable: false },
  surname: { value: "Smith", writable: false },
  // ...
});

Öyleyse, birçok özelliği tek bir seferde tanımlayabiliriz.

Object.getOwnPropertyDescriptors

Tüm özelliklerin tanımlarını bir defada almak için Object.getOwnPropertyDescriptors(obj) metodunu kullanabilirsiniz.

Object.defineProperties ile birlikte “bayrak-farkında” olacak şekilde objenin klonlanması için kullanılabilir:

let clone = Object.defineProperties({}, Object.getOwnPropertyDescriptors(obj));

Normalde obje klonlandığında, atama ile özellikler aşağıdaki gibi kopyalanmalıdır:

for(let key in user) {
  clone[key] = user[key]
}

…Fakat bu bayrakları kopyalamaz. Eğer “daha iyi” bir klon istenirse Object.defineProperties tercih edilmelidir.

Diğer bir fark ise for..in sembolik özellikleri görmezden gelir. Fakat Object.getOwnPropertyDescriptors tüm özellikleri, sembolik olanlar dahil, dönderir.

Objeleri globalde kilitlemek

Özellik tanımları tekil özellikler seviyesinde çalışır.

Bunun ile birlikte tüm objeyi limitleyen metodlar bulunmaktadır:

Object.preventExtensions(obj)

Objeye özelliklerin eklenmesini engeller.

Object.seal(obj)

Özellikleri ekleme ve silmeyi engeller. Var olan tüm özellikler için configurable: false olarak ayarlar.

Object.freeze(obj)

Özellikerin eklenmesini, silinmesini ve değiştirilmesini engeller, var olan tüm özellikler için configurable:false, writable:false ayarlanır.

Bunlar için testsler vardır:

Object.isExtensible(obj)

Eğer özellik engellenmiş ise false aksi halde true dönderilir.

Object.isSealed(obj)

Eğer özellik ekleme/silme engellenmiş ise true, tüm var olan özellikler configurable: false'e sahipse.

Object.isFrozen(obj)

Eüer özellik ekleme/silme/değiştirme engellenmiş ve tüm özellikler configurable:false, writable:false ise true döndür.

Bu metodlar pratikte çok az kullanılır.